درمان خانگی اسهال کودک
اسهال در کودکان یکی از مشکلات شایع گوارشی است که معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، یا حساسیت‌های غذایی رخ می‌دهد. این وضعیت منجر به دفع مدفوع آبکی و مکرر می‌شود و می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود، که در کودکان به‌ویژه خطرناک است. برای درمان و مدیریت اسهال، روش های درمان خانگی اسهال کودک در بسیاری از مواقع بسیار موثر هستند، در ادامه به این روش ها اشاره می شود.
علت و دلایل اسهال کودک
اسهال در کودکان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، و تشخیص آن کار ساده ای نیست اما می توان با بررسی شدت و علائم ها تقریبا متوجه دلیل آن شد، از دلایلی که باعث اسهال کودک می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت‌های ویروسی
- عفونت‌های باکتریایی
- حساسیت غذایی
- مسمومیت غذایی
- تغییرات در رژیم غذایی
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- عوامل محیطی
- بیماری‌های گوارشی (مانند سندروم روده تحریک پذیر)
علائم اسهال در کودکان
- مدفوع آبکی و شل: یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های اسهال، تغییر در قوام مدفوع به حالتی آبکی و نرم‌تر از حالت طبیعی است.
- افزایش تعداد دفعات دفع: کودکان مبتلا به اسهال معمولاً بیشتر از حالت عادی دفع مدفوع دارند.
- نفخ شکم و درد شکمی: ممکن است کودک از درد و احساس فشار در ناحیه شکم شکایت داشته باشد.
- کاهش اشتها: در بسیاری از موارد، کودک دچار کاهش اشتها می‌شود و تمایل به خوردن غذا کاهش می‌یابد.
- تب: گاهی اسهال همراه با افزایش دمای بدن و تب است.
- حالت تهوع و استفراغ: ممکن است کودک دچار حالت تهوع و یا حتی استفراغ شود.
- نشانه‌های کم‌آبی بدن: علائمی مانند خشکی دهان، کاهش میزان ادرار، خواب‌آلودگی و بی‌حالی ممکن است نشانه‌هایی از کم‌آبی بدن در کودک باشد.
برای اسهال بچه چی خوبه؟
در هنگام اسهال در کودکان، تغذیه مناسب می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از کم‌آبی کمک کند. غذای مناسب برای اسهال و استفراغ کودکان عبارتند از :
- موز
- برنج
- سیب (پخته)
- نان تست
- سیب زمینی (پخته)
- ماست پروبیوتیک
- آبگوشت
- هویج (پخته)
موز
موز سرشار از پتاسیم است و به جبران الکترولیت‌های از دست رفته کمک می‌کند. همچنین به قوام مدفوع کمک می‌کند.
برنج
برنج سفید غذای ساده و قابل هضم است که می‌تواند به کاهش تحریک معده و بهبود وضعیت گوارش کمک کند.
سیب (پخته شده)
سیب به‌صورت پخته‌شده (کمپوت سیب) یا کاملاً له‌شده می‌تواند به کاهش اسهال و تسهیل هضم کمک کند.
نان تست
نان سفید تست‌شده گزینه مناسبی است، زیرا حاوی فیبر کم و به‌راحتی قابل هضم است.
سیبزمینی پخته‌شده
سیبزمینی بدون پوست به شکل پخته و نرم‌شده می‌تواند به جبران انرژی و مواد مغذی کمک کند.
ماست پروبیوتیک
ماست‌های حاوی پروبیوتیک به بازسازی فلور طبیعی روده کمک می‌کنند و می‌توانند به تسریع درمان اسهال کمک کنند.
آبگوشت
صرف آبگوشت به تأمین مایعات و الکترولیت‌ها کمک می‌کند و برای جلوگیری از کم‌آبی مفید است.
هویج پخته‌شده
هویج پخته به تنظیم سیستم گوارش و بهبود عملکرد روده‌ها کمک می‌کند.
درمان فوری اسهال کودک (اسهال و استفراغ)
برای متوقف کردن سریع اسهال کودک، محلول ORS یا همان محلول‌های الکترولیتی بهترین و سریع‌ترین راه‌حل است. این محلول خیلی سریع الکترولیت‌ها و مایعات از دست رفته را جبران می‌کنند و کمک می‌کنند اسهال بهبود پیدا کند.
طرز تهیه این محلول بسیار سریع و آسان است، مواد لازم برای تهیه محلول ORS خانگی:
1.نصف قاشق چای‌خوری نمک
2.شش قاشق چای‌خوری شکر
3.یک لیتر آب (معادل چهار لیوان)
مواد را خوب مخلوط کنید و به کودک خود داده تا جرعه جرعه بنوشد. این محلول می‌تواند جلوی کم‌آبی رو بگیرد و به درمان سریع‌تر اسهال کمک کند.
در کنار این محلول ، موز، برنج سفید و نان تست هم به قوام مدفوع و کاهش سریع اسهال کمک می‌کنند.
موارد استفاده ORS:
اسهال: برای جبران مایعات از دست رفته و جلوگیری از کم‌آبی بدن.
استفراغ: برای جایگزینی مایعات از دست رفته بعد از استفراغ.
کم‌آبی بدن: به دلیل فعالیت‌های ورزشی یا گرمای زیاد.
روش جلوگیری از اسهال کودک
جلوگیری از اسهال در کودکان شامل رعایت چندین نکته و اقدامات پیشگیرانه است که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این مشکل کمک کند:
- بهداشت شخصی
شستن دست‌ها: به کودکان آموزش دهید که دست‌های خود را به‌طور مرتب و به‌خصوص قبل از خوردن غذا و بعد از رفتن به دستشویی بشویند. استفاده از صابون و آب گرم موثرتر است.
استفاده از دستمال مرطوب: در مواقعی که آب و صابون در دسترس نیست، از دستمال‌های مرطوب ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.
- رژیم غذایی مناسب
مواد غذایی سالم: از مصرف غذاهای فاسد شدنی یا غیر بهداشتی پرهیز کنید و به کودکان غذاهای تازه و سالم بدهید.
آب سالم: اطمینان حاصل کنید که آب آشامیدنی کودک تمیز و سالم باشد. در سفرها، از آب بطری استفاده کنید.
- تزریق واکسن
واکسیناسیون: دریافت واکسن‌هایی مانند واکسن روتاویروس می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های گوارشی و اسهال کمک کند.
- مراقبت از سلامت عمومی کودک
تقویت سیستم ایمنی: تغذیه متوازن و خواب کافی به تقویت سیستم ایمنی کودک کمک می‌کند و در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند.
شربت اسهال کودک
در برخی موارد، پزشک ممکن است شربت‌های خاصی برای کاهش علائم اسهال تجویز کند. از جمله این شربت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
لوپرامید (Loperamide): این دارو برای کنترل اسهال غیرعفونی استفاده می‌شود و معمولاً در کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی‌شود.
پروبیوتیک‌ها: شربت‌های حاوی پروبیوتیک می‌توانند به تنظیم فلور طبیعی روده کمک کرده و به بهبود سریع‌تر اسهال کمک کنند.
نکات مهم :
قبل از استفاده از هر گونه شربت یا دارو، حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
از خوددرمانی و استفاده از داروهای غیرمجاز پرهیز کنید، زیرا ممکن است وضعیت کودک را بدتر کند.
در صورت بروز علائم شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
همیشه توصیه می‌شود که در صورت بروز اسهال در کودک، به دنبال روش‌های طبیعی و تغذیه مناسب (مانند استفاده از محلول‌های ORS و غذاهای سبک) باشید و در صورت نیاز، به پزشک مراجعه کنید.
در چه صورتی باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد؟
اسهال شدید و مکرر: اگر کودک بیش از ۲۴ ساعت اسهال داشته باشد و تعداد دفعات دفع به‌طور قابل‌توجهی افزایش یابد.
علائم کم‌آبی بدن:
- خشکی دهان و لب‌ها
- کاهش ادرار یا ادرار تیره‌رنگ
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی
- اشک‌های کمتر هنگام گریه
- تب بالا: اگر کودک دارای تب بالای ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد باشد.
- وجود خون در مدفوع: مشاهده خون در مدفوع یا مدفوع سیاه و قیری‌رنگ.
- حالت تهوع و استفراغ مکرر: اگر کودک به‌طور مکرر استفراغ کند و نتواند مایعات را نگه دارد.
- شکایت از درد شکم شدید: درد شدید و غیرقابل تحمل در ناحیه شکم که ممکن است نشانه یک مشکل جدی‌تر باشد.
- تغییرات در رفتار: اگر کودک ناگهان بی‌حال، خواب‌آلود یا تحریک‌پذیر شود.
- مدت زمان طولانی: اگر اسهال یا استفراغ بیشتر از ۲۴ ساعت ادامه یابد.
